Aikido tellen en woordenlijst

Geen japanse les, wel een paar kleine richtlijnen:

• Klinkers die na een “sh” klank staan worden maar heel licht uitgesproken. Bijvoorbeeld ‘tsuki’ moet bijna klinken als ts’ki.
• Een “sh” klank wordt uitgesproken als de “ch” in het franse werkwoord “acheter”. Voorbeeld: gaeshi.
• Als een werkwoord (altijd ergens achteraan de zin) eindigt op een “u” wordt deze meestal niet uitgesproken. Afhankelijk van de regio en sociale klasse wordt deze wel uitgesproken, of om de klemtoon te leggen op iets. Men zegt dus “itadakimas” als er staat “itadakimasu”.

Vormen van aanval

Atemi	Algemene term voor een stoot naar een vitaal punt op het lichaam
Tsuki	Vuiststoot of slag
Chudan-tsuki	Vuiststoot naar de onderbuik
Gedan-tsuki	Neerwaartse vuiststoot
Gyaku-tsuki	Vuiststoot met achterwaartse arm
Oi-tsuki	Vuiststoot met voorwaartse pas
Mune-tsuki	Vuiststoot naar buik ter hoogte van de obi
Shomen-uchi	Rechte slag naar het hoofd, al klievend
Yokomen-uchi	Zijwaartse slag naar het hoofd
Mae-geri	Voorwaartse trap

Grepen

Ai Hanmi	Beide partners hebben dezelfde voet voorwaarts staan
Gyaku Hanmi	Inverse stand. Partners staan met tegenovergestelde voet naar elkaar
Katate-dori	1 hand die 1 andere hand vastneemt
Gyakute-dori	Inverse greep. De rechterpols van de partner nemen met de linkerhand
Kata-dori	Schoudergreep
Ryokata dori	De beide schouders nemen
Ryote dori	Beide handen worden genomen tegelijkertijd door de partner (voorwaarts)
Morote dori	Twee handen die 1 hand vastnemen
Ushiro morote dori	idem, maar achterwaarts
Ushiro eri-dori	Rever greep langs achter
Ushiro tekubi-dori	Polsgreep langs achter
Ushiro kubi-shime	Wurggreep langs achter

Lichaamsdelen

Ashi	been of voet
Te	hand
Atama	hoofd
Hiji	elleboog
Kote	pols
Kubi	nek
Kata	schouder
Morote	twee handen
Mune	borstkas
Seika-tanden	Onderbuik
Hara	deel van de buik, 2 cm onder de navel waar het zwaartepunt van het lichaam zich bevindt. Bron van ki/chi.
Shintai	lichaam
Shomen	gezicht
Shute	“zwaardkant” van de hand
Ude	arm
Yubi	vinger

Tellen

1	Ichi
2	Ni
3	San
4	Shi (of yon)
5	Go
6	Roku
7	Shichi (of nana)
8	Hachi
9	Kyu
10	Jyu
11	Jyu ichi (letterlijk “tien (en) een”) elf
12	Jyu ni (letterlijk “tien (en) twee”) twaalf
…
43	Yon jyu san (letterlijk 4 maal tien en 3) drieenveertig
99	Kyu jyu kyu (letterlijk 9 maal tien en 9) negenennegentig
100	Hyaku
1000	Sen
10000	Man

Een paar uitzonderingen

• Gebruik “shi” voor “vier” alleen als het cijfer vier letterlijk nodig is, zoals in 354. Maar gebruik “yon” voor bijvoorbeeld 40, 400, 4000, etc.
• Gebruik “shichi” voor “seven” alleen als het cijfer zeven letterlijk nodig is, zoals in 857.
  Maar gebruik “nana” voor 70, 700, 7000, etc.
• “shi” betekent bloed en symboliseert de dood, en wordt dus zo min mogelijk gebruikt omdat het ongeluk betekent.
• 600 = zeg “roppyaku” (en niet “rokyu hyaku”)
• 800 = zeg “happyaku” (en niet “hachi hyaku”)
• 8000 = zeg “hassen” (en niet “hachi sen”)

Dingen die je in een dojo zal horen

Hajime	Start (gebiedende wijs)
Hayaku	Vlug (gebiedende wijs)
Koutai	Verander (wat er moet veranderen hangt af van de context)
Mate	Wacht (gebiedende wijs)
Mawatte	Draai je om (gebiedende wijs)
Mokuso	Sluit de ogen, kom tot jezelf
Suwatte	Zit neer (gebiedende wijs)
Yame	Stop (gebiedende wijs)
Yoi	Klaar? (gebiedende wijs)
Yukuri	Langzaam (gebiedende wijs)
Yuru	yaka ni Vloeiend (gebiedende wijs)
Rei	Groet (gebiedende wijs of zelfstandig naamwoord)
Shinzen ni rei	Groet het “altaar”
Sensei ni rei	Groet naar de leraar
Kamiza ni rei	Groet naar de kamiza, de muur der goden

Uitdrukkingen

Bij het begin van de les	Onegaishimas(u). Letterlijk: ik verzoek u.
Bij het einde van de les	Doomo Arigatoo Gozaimashita
Arigatoo	Dank u (informeel)
Doomo	Dank u (informeel, letterlijk “heel veel”)
Doomo arigatoo	(formeel, letterlijk “heel erg bedankt”)
Doomo arigatoo gozaimasu	(heel formeel, bedanking voor iets dat bezig is)
Doomo arigatoo gozaimashita	(heel formeel, bedanking voor iets dat voorbij is)
Doozo	Alstublieft of “Ga uw gang”, wordt ook gebruikt bij het geven van iets.
Sumimasen	Excuseer (redelijk informeel, meestal om de aandacht te trekken van iemand)
Gomen nasai	Het spijt me (iets formeler)
Shitsurei shimasu	Mijn excuses. Bij het onderbreken van een activiteit of het storen van iemand (heel formeel)
Hai	Ja (als antwoord op een vraag)
Iie	Neen, of om een compliment af te wimpelen
Wakarimashita	Ik heb het begrepen

Richtingen

Mae	Voorwaarts
Ushiro	Achterwaarts of achter
Hidari	links
Migi	rechts
Omote	voorzijde
Ura	achterzijde
Soto	buitenkant
Uchi	binnenkant
Jodan	hoog
Chudan	middel
Gedan	laag
Otoshi	al vallend
Yoko	zijkant
Gyaku	Invers
Hantai	de andere kant
Komi	Dichter komen
Happo	In alle acht richtingen
Naka	centrum (fysisch)
Uke	de persoon die ontvangt
Nage	de persoon die werpt
Kohai	Junior
Sempai	Senior
Sensei	Leraar of instructeur
Shihan	Senior leraar (alleen gebruikt in het systeem waarin deze rank bestaat, een buitenstaander blijft sensei zeggen)
Kyu	Student-graad, van 6 tot 1: nanakyu, rokyu , gokyu , yonkyu , sankyu , nikkyu , ikkyu
Dan	Leraar-graad, van 1 tot 10: shodan , nidan , sandan , yondan , godan , rokudan , nanadan , hachidan , kudan , judan
Soke	Hoofd van een bepaalde stijl. Vroeger het hoofd van de familiestijl
Doshu	Hoofd van “de weg”. (Momenteel Moriteru Ueshiba Sensei)
Kaicho	Hoofd van een organisatie
Kancho	Eigenaar van een school, fysisch
O-Sensei	Grote leraar. Bijnaam van Morihei Ueshiba

Technieken of handelingen

Nage	worp of werper
Ukemi	Valtechniek(en) letterlijk: “ontvangen met het lichaam”
Kumitachi	Technieken met het zwaard
Kumite	Technieken zonder wapens
Kumijo	Technieken met de jo
Waza	Handelingen of technieken (letterlijk)
Atemi-waza	Stoottechnieken naar vitale punten op het lichaam
Hanashi-waza	Technieken om uit grepen te geraken
Hanmi-handachi	Technieken met 1 persoon die zit en 1 persoon die staat
Henka waza	Gevarieerde techniek. Een rivier die een obstakel tegenkomt en van richtig veranderd. Een aikido-techniek die begint, maar dan verandert naar een variatie of andere techniek.
Jiju waza	Vrije training van een set van oefeningen. Verschillend van randori waar alle technieken toegestaan zijn.
Kaeshi-waza	Pareer-technieken
Kihon-waza	Fundamenten of basistechnieken
Ne waza	Grijptechnieken, meestal grondwerk
Sutemi waza	Letterlijk techieken met het lichaam als offer. Offerworpen.
Suwari waza	Technieken met uke en nage in een zittende positie.
Tachi waza	Technieken waar uke en nage rechtstaan
Ushiro-waza	Technieken met achterwaartse aanvallen